Шу йилнинг 14 июн-15 июл кунлари Россиянинг 11 шаҳридаги 12 та стадионда футбол бўйича 21-жаҳон чемпионати бўлиб ўтади. Ушбу футбол фестивалида дунёнинг барча қитъаларидан сараланган 32 мамлакат терма жамоаси совринлар учун кураш олиб боради. Демак, навбатдаги чемпионатга оз жуда оз вақт қолди.

Фурсатдан фойдаланиб, «Xabar.uz» ахборот-таҳлилий портали чемпионат иштирокчилари ҳақида туркум материаллар тақдим этишни бошлайди. Режага кўра жаҳон чемпионатида иштирок этувчи барча жамоалар ҳақидаги маълумотлар йўлланма олган санаси бўйича, навбати билан бериб борилади. Илк мақола мусобақа мезбонлари Россия терма жамоаси ҳақида бўлса, сўнггиси Перу мамлакати термаси билан боғлиқ.

Жаҳон чемпионати иштирокчиларини бирма-бир таништиришдан олдин конфедерациялардан нечтадан жамоа чемпионатда қатнашиши ҳақида маълумот беришни лозим топдик.

Европа

Жаҳон чемпионатида кўҳна қитъадан 14 та вакил қатнашади. Улардан бири ҳеч қандай саралаш ўйинларида иштирок этмаган Россия тарма жамоаси бўлса, қолган 13 иштирокчи машаққатли саралаш баҳсларидан сўнг асосий манзилга етиб келишди. Ана шу даҳшатли саралашда манаман деган жамоалар муваффақиятсизликка учради. Улар орасида Нидерландия, Болгария, Венгрия, Чехия, Уэлс, Австрия, Черногория, Руминия, Албания, Словения, Шотландия, Босния ва Герцеговина, Туркия, Украина каби жамоалар бор. Уларнинг кўпчилиги «Евро-2016» мусобақасининг иштирокчиси ҳисобланади.

Гуруҳ ўйинларида 2-ўринни олиб, қўшимча кўрсаткичлар бўйича «плей-офф»дан қуруқ қолган Словакия терма жамоасининг мухлисларига осон бўлмагани аниқ. Шундай бўлса-да, «плей-офф»да муваффқиятсизликка учраган Ирландия, Греция, Шимолий Ирландия ва албатта Италияга ҳам ачинамиз.

Европа минтақаси саралашининг энг зўр жамоаси шубҳасиз амалдаги жаҳон чемпиони Германия терма жамоасидир. Йоахим Лёв жамоаси саралашнинг барча ўйинларида ғалаба қозонди ва ўнта ўйинда рақиблар дарвозасига 43 та тўп киритиб, бор-йўғи тўртта гол ўтказиб юборди. Битта дуранг билан бор-йўғи олтита тўп ўтказган белгияликлар ҳам ўз гуруҳида биринчи ўринни олишди. Ўз сафида Эден Азар, Кевин де Брюйне, Ромелу Лукаку, Тибо Куртуа каби истеъдодларни жамлаган терма Россияда ўзини кўрсатишига кўпчилик ишонмоқда.

Англия ва Испания саралаш ўйинларида ўз дарвозасидан энг кам гол ўтказган терма жамоалардир. Жо Харт ва Давид де Хеалар дарвозасидан бор-йўғи учтадан тўп олиб чиқишди. Россияга, шунингдек, футбол юлдузлари Криштиану Роналду ва Роберт Левандовскилар ўз терма жамоалари билан ташриф буюради. Дарвоқе, айнан Левандовски Европадаги саралаш баҳсларининг тўпурари деган номни қўлга киритди.

Саралаш баҳсларининг яна икки клуби Исландия ва Сербиядан жамоавий кучли ўйин кутилмоқда. Гарчи чемпионатларда катта натижага эриша олмаган бўлса-да, мазкур жамоалар ҳар қандай рақибни қийин аҳволга солиб қўйиши аниқ. Швеция саралаш баҳсларида қаҳрамонлик кўрсатган жамоалардан бири. Гуруҳ ўйинларида Нидерландиядек жамоани ортда қолдирган шведлар ўтиш ўйинида Буффон билан қўшиб бутун Италияни йиғлашга мажбур этишди. Скандинавияликлар Россия майдонларида ёш ва ғайратга тўла жамоа билан иштирок этишни мақсад қилишган. 36 ёшли даҳшатли Златан терма жамоага қайтишни истаб қолмаса, албатта.

Ўтиш баҳсларида Дания, Швейцария ва Хорватия каби камида чорак финални мақсад қиладиган жамоалар ҳам муваффақият қозонди. Уларнинг таркибида Жердан Шакири, Гранит Жака, Лука Модрич ва Марио Манжукич каби юлдузлар борлигини эсдан чиқармаган бўлсангиз керак.

Осиё

Бу ҳақда ёзиш бироз қийинроқ. Чунки айниқса охирги икки саралашда терма жамоамиз аламли тарзда чемпионат йўлланмасини бой берди. Балки жаҳон чемпионатининг финал қисмида 48 жамоа ўйнаши бизга ёрдам берар. 2026 йилни кутамиз.

Умуман олганда жаҳон чемпионатларида 32 жамоа иштирок эта бошлаганидан буён Осиё жамоалари таркиби деярли ўзгаришсиз қолмоқда. Ўша Япония, ўша Корея, ўша Эрон...

Саудия Арабистони ва бизга ўтганидан кейин Австралияни ҳам юқоридаги жамоаларга қўшиш мумкин. Истисно тариқасида Хитой ва Шимолий Корея бир мартадан чемпионат таъмини тотиб кўрган. Жаҳон чемпионати тарихига назар соладиган бўлсак, Осиёнинг биз мақтаган доимий иштирокчилари ҳам финал босқичида айтарли натижа кўрсатишмаган. 2002 йилги баҳсларда ярим финалгача «тортиб борилган» Жанубий Кореянинг «қилмиш»и осиёликлар учун шу кунгача идеал натижа бўлиб келмоқда. Келаётган ёзда у натижаларни такрорлаш амри маҳол. Гуруҳларга назар ташласак, Япония ва Австралиядан нимадир кутиш мумкин. Эрон, Жанубий Корея ва Саудия Арабистони ҳақида бир нарса дейиш қийин.

Африка

Африка ҳам квотанинг кўпайтирилиши тарафдори. Ҳозирча эса энг кўп терма жамоа йиғилган конфедерация жаҳон чемпионатига чиқиш йўлида мураккаб саралаш баҳсларини ўтказади. 53 терма жамоа сараланиши натижасида сўнгги босқичда тўрттадан жамоа беш гуруҳга бўлинган ҳолда мундиал йўлланмаси учун курашиб, гуруҳ  ғолиблари тўғридан-тўғри Россия чиптасини қўлга киритишди. Ана шундай машаққатли йўлда Конго демократик республикасини ортда қолдирган Тунис «А» гуруҳининг ғолиби сифатида чемпионат йўлланмасини қўлга киритган бўлса, Марокаш сўнгги пайтлардаги Африка лидерларидан бирига айланган Кот Дивуарни таслим этди. Яқинда Ўзбекистон терма жамоаси билан ўртоқлик учрашуви ўтказган Сенегал терма жамоаси Буркина-Фасо, Кабо-Верде ва ЖАР футболчиларга имконият қолдирмади. Муҳаммад Салоҳ бошчилигидаги Миср 1990 йилдан буён илк марта жаҳон чемпионати йўлланмасига эга чиқди. Уларга сўнгги босқичда жиддий қаршилик кўрсатган Гана Россияга келиш режасини ўзгартиришга мажбур бўлди. «Ўлим гуруҳи»дан ўрин олган Нигерия терма жамоаси Аҳмад Мусо бошчилигида Замбия, Жазоир ва Африканинг амалдаги чемпиони Камерун терма жамоаси аъзоларига жаҳон чемпионатига фақат томошабин сифатида бориши мумкинлигини билдириб қўйди.

Шимолий ва Марказий Америка

Кўпчилик учун нотаниш бўлган КОНКАКАФ минтақасида саралаш ўйинлари ҳам ажойиб ўтди. Учта плей-офф ва иккита гуруҳ ўйинларидан иборат цикл чемпионатга йўлланма берувчи жамоаларни аниқлаб берди. Бу ерда ҳам кутилмаган жамоалар ва кутилган даъвогарлар бор.

Олти жамоа иштирок этувчи ҳал қилувчи гуруҳнинг сўнгги турида Россияга бориш имкониятини йўқотмаган АҚШ терма жамоаси аллақачон умидлари сўнган Тринидад ва Тобагога 1:2 ҳисобида ютқазиб қўйди. Бундай имкониятдан Панама ва Ҳондурас терма жамоалари фойдаланишди. Улар аллақачон йўлланмани қўлга киритиб бўлган минтақа етакчилари Коста-Рика ва Мексикани мағлуб этишди. Натижада Панама ўз тарихида илк марта жаҳон чемпионатига йўлланма олди. Ҳондурас эса ўтиш баҳсида Австралияга имкониятни бой бериб қўйди.

Жанубий Америка

Саралаш баҳсларида энг кам иштирокчига эга КОНМЕБОЛ минтақасида ҳам катта сенсациялар бўлиши мумкин эди. Месси ва унинг жамоадошлари сўнгги турда қаҳрамонлик кўрсатиб, гуруҳдаги вазиятни бутунлай ўзгартириб юборишди. Бу ерда тўртта тўғридан-тўғри, битта қитаълараро ўтиш баҳслари орқали жаҳон чемпионати масаласи ҳал этилади. 

Ўзига ишонч ва катта фарқ билан бошқа жамоалардан илгарилаб кетган Бразилия терма жамоаси мураббий Тите ва асосий юлдуз Неймар бошчилигида Россияда ҳам энг юқори поғонани эгаллашга ҳаракат қилиши шубҳасиз. Сўнгги турда улар Алексис Санчес ва Артуро Видал каби юлдузларга эга Чили терма жамоасининг Россияга бориш умидини сўндиришди. Минтақадан шунингдек Хамес Родригес ва Радамел Фалкао билан Колумбия, Луис Суарес ва Эдинсон Кавани билан Уругвай терма жамоалари ҳам келишади. Уларнинг барчаси, шубҳасиз, жаҳон чемпионатининг асосий фаворитлари саналишади.

Перу! Ниҳоят узоқ танаффусдан сўнг жаҳон чемпионатига йўлланма олган терма жамоа ўтиш баҳсида Океания минтақаси вакили Янги Зеландияни мағлуб этди ва энг сўнгги йўлланмани қўлга киритди.