Аббос ХУШБАҚОВ,
1pos.uz компанияси асосчиси:

– Ёшим 25 да. Сурхондарё вилояти, Қумқўрғон туманида туғилганман. Ёшликдан ITга қизиқишим бўлган. 2014 йилдан бошлаб ITни ўрганишни бошлаганман. Устозларсиз, интернетдан маълумотларни излаб кўриб, босқичма-босқич ўрганганман.

2017-2018 йиллардан бошлаб маблағ топишни бошлаганман. Лойиҳани бошлашдан олдин бизнесда тажрибам бўлмаган, фақатгина ITни билганман.

2019 йили тўққизинчи академик лицейни тугатганман. Ундан кейин, ҳамма бошқа йигитларга ўхшаб мен ҳам университетга ўқишга топширишим керак эди. Ахборот технологиялари университетига топширганман – йиқилганман. Ундан кейин Россияга кетдим. Икки йил давомида у ердаги яхши ривожланган IT маҳсулотларни ўргандим. Курер бўлдим, кассада ишладим. Ўша вақтда ишлатилаётган IT маҳсулотларнинг ишлаш тарзини ўргандим. Кейин Ўзбекистонга қайтиб ўша ўрганганларимни амалга ошира бошладим.

Ҳар доим ўз лойиҳамни яратмоқчи бўлганман. 2022 йилда ўзимни лойиҳам бўлиши керак, сотуви бўлиши керак, халқаро бозорга чиқишимиз керак – мана шунақа ўй-хаёллар бўлган. 2023-2024 йилларда лойиҳамизни ишлаб чиқариш жараёни бўлган. 2024 йилда савдони бошлаганмиз.

Дастлаб менда бошланғич қийинчиликлар бўлган. ITчи бўлганим учун мени компютер устаси ёки программа қиладиган одам, деб ўйлашган. Оиламиздагилар томонидан ҳам бу ишимизга ишончсизликлар бўлган. Ўшанда 2000-1500 доллар атрофида пулим бор эди. Ё мен унга машина олишим керак ёки қанақадир бизнес бошлашим керак эди. Лекин 2000-1500 доллар етмайди. Мен нима қилдим? Боя айтиб ўтганимдай, Россияда ишлаётган жўраларимга телефон қилдим: болалар, мана шунақа нарса қилсак, бизнинг бозоримиз – бўш. Бозорни эгаллашимиз мумкин. Сизлар менга 1000 доллардан, 1500 доллардан бўлганча ташланглар. Маҳсулотни сотишни бошлайлик, ривожлантирайлик, қурайлик. Хуллас, болаларни ишонтирдим. Пулни ташлаб беришди. Бу ёқдан мен ишларни бошладим. Сотувни энди бошлаганимдан кейин биттасини чақирдим, келди. Сотувларни кучайтирганимиздан кейин учинчиси ҳам ёнимимизга қайтди.

Ҳозирда топишимиз яхши. Россияда юргандан кўра, яхши даромад топяпмиз. Ўз уйимизда, ўз ота-онамиз бағрида, ошналаримиз, оғайниларимиз билан яшаганимизга нима етсин. Масалан, болалар ҳам ҳар доим менга раҳмат айтишади. Янада ривожланишга ҳаракат қилишади. Хурсандмиз, шу лойиҳани бошлаганимиздан.

Бизни қиладиган ишимиз кичик ва ўрта бизнес эгалари учун: маҳсулотларини кирими, чиқими, сотуви, тоза фойдаси, мижозларини таҳлил қилиб берамиз. Дастурий таъминотимиз – энг яхши мижозлар ким, энг зўр сотилаётган маҳсулотлар, қанча фойда қиляпти, қайси маҳсулотларга чегирма бериш керак, омборда қолиб кетяптими – шуларни таҳлил қилиб беради. Ҳозирда Афғонистон, Тожикистон бозори анча-мунча бўш – ўзимизнинг бозоримиздан ташқари. Ўзимизни бозоримиздаги ишларни давом эттириб, Тожикистон, Афғонистон бозорига чиқмоқчимиз.

Стартапимиз тестдан ўтган, бозор ўрганиб олинган, сотув босқичида ҳозир. Мижозлар билан ишлаяпмиз, уларнинг фикрига қараб янаям янги янгиликлар ёки функционалликлар қўшиш босқичида – сотувимиз бор. Энди ютуқларга келадиган бўлсак: яқин жўраларим ёнимда, пулимиз бор, даромадимиз яхши, исталган вақтимизда иш жойимизда бўлиб ишлай олаяпмиз. Янада жамоани кенгайтираяпмиз, асосийси – ишимиз кенгайганидан кенгайяпти, ютуқларимизнинг асосийси шу.

Мана шу вақтгача етиб келгунча асосий 2та нарса бор, бир бошидан айтиб ўтаман.

Биринчиси – қизиқиш: одамлар учун ўзини касби хоббидай бўлса, ўшанда чарчамайди дейишадику, менга ҳам, масалан, 20 соат, 24 соат IT билан ёки шунга ўхшаш иш билан шуғуллансам, чарчамайман. Асосий омиллардан биттаси шу бўлган.

Иккинчиси – Россияга борганим ҳақида айтдим, ишлаш учун. У ерда ҳар хил ишни қилганман, тўғри келган ишни қилганман. Ўша жойга қайтиб бормаслик учун ҳам ҳозирги лойиҳамизни ривожлантиряпмиз.

Ҳозирги асосий даромад манбаси бизда маҳсулотимизни мижозларга сотишдан иборат. Ундан ташқари, бизда бошқа жамоаларимиз шаклланган – мустақил ишлайдиган жамоамиз ҳам бор. Чет элга IT продуктларни экспорт қиламиз, ўзимизнинг маҳаллий бозордан буюртмалар мавжуд.

Жамоамизда 6 киши ишлайди. Уларни танлашда нималарга эътибор берилган? Биринчи ўринда – аввалдан таниш-билиш бўлганимга, асосий жўраларим, атрофимдагилар. У ерда ишончлилик жудаям муҳим.

Аввал 8-10 соат ишлаган бўлсам, ундан кейин балки 14 соат ишлагандирман, лекин ўзим – исталган, хоҳлаган вақтимда, исталган жойимда ишлашим мумкин, эркинман. Турмуш тарзим ҳам яхши томонга ўзгарди, ҳамма нарса тартибли, жойида. Исталган вақт хоҳлаган жойга бораман, оилам билан кўп вақт ўтказа оламан.

Ҳамма нарсани ташлаб кетмоқчи бўлган вақтимиз ҳам бўлди. Йўқ, тўхтамадик. Туртки бўлган нарсалардан биттаси – орқамизда босиб ўтган йўлимиз анча узоқ эди, анча жойни босиб қўйган эдик. Қанча харажатлар бўлган, қанча меҳнатимиз кетган, қанча вақт ухламаганмиз айнан шу лойиҳамиз учун. Қайсидир маънода ошна-оғайнимиз учун вақт ажрата олмагандирмиз – ўша орқага қараганда қайтиб бўлмас эди. Биз фақат олдинга боришимиз керак эди. Ҳозир ҳам давом этяпмиз, олдинга қараб.

Стартапни бошлашимдан олдин IT маҳсулотни битказсак, сотувлар ўзидан-ўзи бўлиб кетади, лойиҳамиз зўр кетади, учиб кетади, кўп даромад қиламиз, деб  ўйлаганман. Лекин дастурни бITказдик. Маҳсулот зўр, сифати зўр, ҳамма талабга жавоб беради. Лекин сотув қилмасак, зўр нарса бўлса ҳам фойдаси йўқ экан. Энг асосийси сотув ҳам жудаям муҳим нарса экан. Шуни ўргандим.

Компаниямиз 5 йилдан кейин, менимча, 200 га яқин ходим бўлади, йўналишларимиз кенгайиб, катта корпорацияга айланамиз, бошқа-бошқа йўналишлар очилган, бўлимлар, катта биномиз бўлади – худди шундай тасаввур қиламан.

Келажакдаги режалар: 40 ёшгача компаниямизни поезд йўлига қўйиб олишимиз керак, ундан кейин ҳайдовчисиз ўзи юрадиган бўлиши керак. Бизнесам, ҳаёт ҳам ана шундай кечиши керак. Қишлоқда туғилганман, қишлоқнинг боласиман. 40 ёшгача ота-онамнинг олдидан яна битта уй қуриб, ўша ёққа қўйларни олиб, мана шунақа ҳаётни танлашни хоҳлайман. 40 ёшгача яхши ишлаб, ундан кейин вақтимни фақат ота-онам билан ўтказишни, фарзандларимга ажратишни истайман.

Янги бошлаётган стартапларга – ҳеч қачон тўхтаб қолмасликни маслаҳат бераман. Ҳар қандай вазият бўлиши мумкин. Тўхташга ундайдиган, менимча, ҳар бир бизнесменда бўлади бундай вазиятлар. Умуман тўхтамаслик керак, тўхтамасдан ҳаракат қилавериш керак. Биринчи мартасида бўлмайди, иккинчи мартасида бўлмайди – барибир бўлаверади. Лекин ҳар бир бўлмаган жойда нимадир янги нарсани ўрганса бўлади. Худди ўша нарсалар орқали эртага лойиҳани яхши ривожлантириш мумкин.