«Asl Belgisi» рақамли маркировка тизими шаффофликни меъёрга айлантирди: харидор бир неча сонияда маҳсулотнинг қонунийлигини текширади, бизнес бренд ва логистикани ҳимоя қилади, давлат бутун занжир бўйлаб маҳсулот ҳаракатини кўради. Ушбу инфратузилма аллақачон бозорга қандай таъсир қилаётганини кўриб чиқамиз.

Шаффофлик янги меъёр сифатида

Ҳар бир товар бирлигининг конвейердан кассагача бўлган йўли реал вақт режимида кузатиб борилади. Харидор Asl Belgisi иловаси орқали аслликни дарҳол тасдиқлаши мумкин: код ўқилса — маҳсулот қонуний, мувофиқлик бўлмаса — рад этиш учун сабаб бўлади.

2025 йил 1 июль ҳолатига Маркировкаланадиган маҳсулотлар реестрида — 115,1 минг номдаги маҳсулотлар бор. Тизимда 1 068 та ишлаб чиқарувчи ва 3 451 та импорт қилувчи фаолият юритади. Қамров қанчалик кенг бўлса, қалбакилаштириш ва «кулранг» схемалар учун жой шунчалик кам бўлади.

Техника масштабни кўрсатади

Маиший ва рақамли техника сектори миқёс самарасини кўрсатмоқда. Маркировкаланган техника ҳажми 2022 йилга келиб 5 баробардан кўпроқ ўсди, 2025 йилда эса 2024 йилга нисбатан яна +9% қўшилди. Электрон ҳисобварақ-фактуралар бўйича фақат 2025 йилнинг биринчи ярмида 8 миллион донадан ортиқ маркировкаланган техника жўнатилди. Чакана савдо: 2023 йилда 800 мингга яқин, 2024 йилда 8 миллиондан ортиқ ва 2025 йилнинг биринчи ярмида 6 миллиондан ортиқ.

Asl Belgisi фойдаланувчилари тахминан 1,7 миллион дона техниканинг ҳақиқийлигини текширишди — бу бозорни ҳар қандай шиорлардан кўра яхшироқ тартибга солади.

Яширин иқтисодиётга зарба

Маркировка «соя»ни камайтиришнинг асосий омилларидан биридир. Давлат статистика қўмитаси маълумотларига кўра, унинг улуши 2019 йилдаги 52,1 фоиздан 2024 йилда 34,8 фоизгача камайган. Энг сезиларли ўзгаришлар контрафакт хавфи юқори бўлган сегментларда кузатилди: 2024 йилда қонуний тамаки маҳсулотлари бозори 25,6 фоизга, ишлаб чиқариш 17,1 фоизга ўсди.

2023 йил март ойидан 2024 йил февраль ойигача мажбурий маркировкаланган маҳсулотлар бозори 18 фоизга ошди, 600 дан ортиқ ишлаб чиқарувчилар ўзларида Asl Belgisi'ни жорий этдилар. Спиртли ичимликларда ўтган йилнинг 10 ойида бозор 16,1 фоизга, ишлаб чиқариш 15,2 фоизга, импорт 1,6 фоизга ўсди. Тамакининг қонуний импорти деярли уч баробарга ошди.

Бизнес нимага эга бўлади

Маркировка — бу шунчаки регуляторнинг талаби эмас, балки иш қуроли. Data Matrix қалбаки маҳсулотларни йўқ қилиш, сизиб чиқишни бартараф этиш, ҳисоб-китоб хатоларини камайтириш, қолдиқлар ва кўчиришларни қўлда солиштирмасдан кўришга ёрдам беради. Кичик ва ўрта бизнес йирик миқёсдаги рақамли жараёнлардан фойдаланиш имкониятига эга бўлмоқда ва рақобатбардошликни кучайтирмоқда.

Давлат нимага эга бўлади

Давлат учун Asl Belgisi — фискал шаффофлик ва иқтисодиётни рақамлаштириш элементидир. Солиқларнинг йиғилувчанлиги, аниқроғи, бозор таҳлили юқори, бошқарув қарорлари тезроқ қабул қилинади. Қоидалар ягона ва аниқ бўлса, бутун таъминот занжири ютади.

Харидор нимани олади

Асосийси — танловда ишонч. Текширув бир неча сония давом этади: камерани Data Matrix'га тўғриланади — реестрдан жавоб олинади. Номувофиқликлар — хариддан воз кечиш ва қоидабузарлик ҳақида хабар бериш сигнали.

Маҳсулотни икки қадамда қандай текшириш мумкин

1. Asl Belgisi Android / iOS иловасини очинг ва камерани қадоқдаги Data Matrix кодига қаратинг.

2. Иловадаги маълумотларни қўлингиздаги маҳсулот билан солиштиринг. Ҳар қандай тафовут — сотиб олмаслик учун сабаб.

Asl Belgisi — бу иқтисодиётга киритилган рақамлаштирилган ишонч. Тизимда товарлар ва компаниялар қанчалик кўп бўлса, рақобат шунчалик ҳалол ва ўсиш шунчалик кутилган бўлади. Бозор учун бу шаффоф қоидалар, бизнес учун — ҳимоя ва самарадорлик, истеъмолчилар учун — танлов хавфсизлиги. Бугунги кунда «маҳсулотни текшириш» тавсия эмас, балки бозорнинг барча иштирокчиларини кучлироқ қиладиган одатдир.